Ο Οκτώβριος αποτελεί έναν ιδιαίτερα αγαπητό μήνα για όσους απολαμβάνουν τις συζητήσεις και τις διαφωνίες γύρω από θέματα που δεν επηρεάζουν άμεσα την καθημερινή ζωή. Αναφέρομαι φυσικά στα βραβεία Νομπέλ, τα οποία απονέμει κάθε χρόνο η Σουηδική Ακαδημία αυτή την περίοδο. Τα βραβεία αυτά που συνήθως προσελκύουν την προσοχή του κοινού είναι εκείνα που σχετίζονται με την λογοτεχνία και τις κοινωνικές επιστήμες, καθώς δεν απαιτούν ειδική γνώσεις ή εκπαίδευση για να συμμετάσχει κανείς στη συζήτηση.
Η λαχτάρα των ανθρώπων για τα βραβεία λογοτεχνίας είναι κάτι ιδιαίτερο. Με βάση τις εκτιμήσεις των στοιχηματικών εταιρειών, οι υποψηφιότητες παραμένουν μυστικές μέχρι την τελευταία στιγμή, γεγονός που οδηγεί σε μια σειρά από υποθετικά σενάρια και εικασίες. Όταν τελικά ανακοινωθεί η βράβευση, οι αντιδράσεις κυμαίνονται από απογοητεύσεις και γκρίνιες, όπως π.χ. «πότε θα πάρει το Νομπέλ ο Ντελίλο;», έως εκφράσεις εκνευρισμού για την άγνοια του κοινού σχετικά με τους βραβευθέντες συγγραφείς.
Ωστόσο, το βραβείο που πραγματικά προκαλεί έντονη συζήτηση είναι το Νομπέλ Ειρήνης. Η απονομή αυτού του βραβείου πολλές φορές συνδέεται με εύφλεκτες καταστάσεις και διαφωνίες, ειδικά όταν οι βραβευθέντες δεν είναι είναι πάντοτε άξιοι υποψήφιοι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η βράβευση του Χένρι Κίσινγκερ και του Λε Ντοκ Θο το 1973 για τις ειρηνευτικές τους προσπάθειες στο Βιετνάμ, γεγονός που είχε προκαλέσει την αίσθηση ότι η ηθική διάσταση της βράβευσης ήταν αναμφισβήτητη.
Φέτος, οι επιζώντες από τις πυρηνικές επιθέσεις στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι τιμήθηκαν για τη συμβολή τους στην κατάργηση των πυρηνικών όπλων. Παρ’ όλ’ αυτά, υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την ειλικρίνεια στο θεσμό, καθώς οι βραβεύσεις φαίνεται να επηρεάζονται από πολιτικές συγκυρίες. Για παράδειγμα, η βράβευση της ιρανής ακτιβίστριας Ναγκίς Μοχαμαντί πέρυσι εγείρει ερωτηματικά σχετικά με την στάση της επιτροπής, αναφορικά με το κατά πόσο οι πολιτικές εξελίξεις επηρεάζουν τη διαδικασία απονομής των βραβείων.
Είναι προφανές ότι ο θεσμός των Νομπέλ, παρά τις καλές προθέσεις, συχνά χαρακτηρίζεται από μια μονομερή προσέγγιση που δημιουργεί προβληματισμούς γύρω από την αντικειμενικότητά του. Ο διάλογος σχετικά με τη σημασία αυτών των βραβείων συνεχίζεται, και κανείς δεν μπορεί να προϋποθέσει εύκολα πώς θα εξελιχθεί. Πηγή: tovima.gr
