Σε μια ηλιόλουστη παραλία των Κυκλάδων, πέρασα μερικές μέρες συζητώντας με την Πηνελόπη, τη μικρή κόρη ενός καλού μου φίλου. Καθίσαμε στην άμμο, χτίζοντας κάστρα με ένα φτυάρι και την ανεξάντλητη φαντασία μας. Εκείνες οι στιγμές, γεμάτες απλότητα, γινόταν πιο βαθιές χάρη στην απρόσμενη σοφία που ξεπρόβαλε από τα παιχνίδια μας. Όταν μου είπε «ένα συν ένα Κωστή, είναι και ένα», ένιωσα να συνειδητοποιώ την αξία της σκέψης της.
Το εκπαιδευτικό σύστημα σήμερα φαίνεται να προγραμματίζει τους μαθητές να αποστηθίζουν δεδομένες αλήθειες, υποδεικνύοντας ότι για να πετύχουν πρέπει να τις ακολουθούν άκριτα. Η απομνημόνευση και η πιστή προσήλωση στα διδασκόμενα θεωρούνται οι θεμελιώδεις παράγοντες της επιτυχίας. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση καταπνίγει τη φαντασία και μειώνει την ικανότητά μας να αντιμετωπίζουμε τις αβεβαιότητες της ζωής.
Αυτή την πολυπλοκότητα δεν την καλλιεργεί η τυπική εκπαίδευση, η οποία εστιάζει στην απομνημόνευση αντί για την κριτική σκέψη. Για παράδειγμα, αν σας ρωτούσα πόσο κάνει ένα συν ένα, πολλοί θα απαντούσαν «δύο», ενώ σε διαφορετικά συστήματα, όπως η βάση 2, το αποτέλεσμα είναι «δέκα». Αν πιέσουμε μαζί κάστρα από άμμο, αντιλαμβανόμαστε ότι δύο σοροί γίνονται ένας – τρεις διαφορετικές απαντήσεις για την ίδια ερώτηση.
Ο Carl Sagan είχε πει πως η ικανότητα να κάνουμε σκεπτικές ερωτήσεις και να αναζητούμε την αλήθεια είναι καίριας σημασίας. Αυτή η σκέψη τονίζει την ανάγκη για υγιή σκεπτικισμό, όχι μόνο στην εκπαίδευση αλλά και σε κάθε πτυχή της ζωής μας. Στις αίθουσες διδασκαλίας, ο υγιής σκεπτικισμός δεν είναι απλώς αντίκτυπος στις αυθεντίες αλλά θεμέλιο για βαθύτερη κατανόηση. Αντί να δεχόμαστε όσα μας διδάσκονται άκριτα, θα έπρεπε να ενθαρρυναν την αμφισβήτηση και την αναζήτηση άλλων εκδοχών.
Αν οι μαθητές από μικρή ηλικία ενθαρρύνονταν να αμφισβητούν και να θέτουν ερωτήσεις, θα μπορούσαν να αναπτύξουν μια σταθερή αίσθηση της αναζήτησης της αλήθειας. Αυτή η δυνατότητα να αμφισβητούμε αποτελειώνει την ευαισθησία μας σε ανυπόστατες ιδέες και χειραγώγηση, είτε αυτές αφορούν την επιστήμη, την πολιτική ή τη θρησκεία.
Η εκπαίδευση πρέπει να γίνεται χώρος όπου οι μαθητές ενθαρρύνονται να κοιτάζουν πέρα από τις φαινομενικές αλήθειες και να ζητούν αποδείξεις. Κι αυτός ο σκεπτικισμός, όταν καλλιεργείται με τον σωστό τρόπο, οδηγεί σε βαθύτερη, ουσιαστική κατανόηση του κόσμου. Αντί να αποτελεί μια αυστηρή μέθοδο μετάδοσης γνώσεων, η εκπαίδευση θα πρέπει να προάγει την αναζήτηση και τη σκεπτική ανάλυση, εκπαιδεύοντας πολίτες που δε φοβούνται να ρωτούν «γιατί».
Πηγή: tovima.gr
